Vanmorgen maakte ik weer eens een ommetje in de buurt. Het was de eerste echte herfstdag, er stond wel een flinke wind, maar het zonnetje scheen, dus de wandelschoenen aan. Ik liep het mij vertrouwde rondje polderwegen. Onderweg zag ik nu van dichtbij waar ik in mijn automobiel gezeten sneller overheen ga: modder op de weg.
Deze week hoorde ik het aangrijpende verhaal van Henri Seepers. Hij wist ternauwernood te ontkomen aan een aanslag. Toen hij lag te slapen werd een bom door de ruiten gegooid waarna zijn woning meteen in lichterlaaie stond. Maandenlang sliep hij daarna (natuurlijk elders: zijn huis was onbewoonbaar) met zijn kleren aan in de vluchtmodus, lijf en ziel overgenomen door PTSS.
De boeren en de stikstofcrisis bepalen het nieuws. Bij elk nieuw bericht daarover moest ik de laatste dagen steeds sterker denken aan Wendell Berry. Hij is Amerikaans schrijver, essayist, dichter en…boer. Al decennia lang waarschuwt hij voor de industrialisatie van de landbouw.
De kaartjes lagen al meer dan twee jaar klaar. Maar eindelijk zou het ervan komen: na twee keer een jaar uitstel vanwege corona kwam Eric Clapton naar de Ziggo-Dome. Maar het was alsof ik er een voorgevoel van had: ik stond niet meer echt te springen.
De wereld staat in brand, de zeespiegel stijgt, maar ons parlement werd meegesleept door zijn eigen morele verontwaardiging om gewiste sms’jes van minister-president Mark Rutte.
De afgelopen maanden las een wereldwijde leesgroep in 100 dagen ‘De goddelijke komedie’, het legendarische en monumentale epos uit de Middeleeuwen, geschreven door Dante Alighieri. Ook ik deed mee. Het begon in september en eindigde op Stille Zaterdag. Ik printte telkens het leesschema uit en vinkte trouw elk gelezen canto (het dichtwerk telt 100 zangen of canto’s) af.
Ik hoor het tikken van de klok weer. De klok waarmee het nummer ‘Russians’ van Sting begint. Hij schreef het ten tijde van de Koude Oorlog. In het dagelijkse nieuwsprogramma ‘Met het oog op morgen’ werd het destijds bijna dagelijks gedraaid. Met dat sinistere thema dat Sting leende van Prokofiev.
Er zijn van die zinnen die je raken en je vervolgens gaan vergezellen door de tijd. Zo'n zin is voor mij een regel van Arnold van Ruler (theoloog, 1908-1970). Hij staat in een kort essay getiteld ‘De naaste als evangelie’. Wat is het eerste dat de naaste in ons opwekt, zo vraagt hij zich daarin af. Dan komt die zin: ‘Misschien wel medelijden, ook hij staat voor de zware taak, er te zijn – als mens!’
Hoera! Ik heb een volkstuin! Al jaren heb ik het erover: als ik met pensioen ben, ga ik een moestuin beginnen. En nu is het zover. Afgelopen vrijdag kreeg ik het heugelijke nieuws. Toch nog sneller dan verwacht.
Toen Ruud Lubbers stopte met werken, vroeg een journalist: ‘Wat gaat u nu doen?’ – ‘Meer bidden,’ was zijn antwoord. Hij vond dat daar te weinig van gekomen was gedurende zijn politieke carrière. Of hij er na zijn pensioen meer aan toegekomen is, weet ik niet. Maar als kersverse pensionado herken ik het in zekere zin.