Poëzie sprokkelen (36): Wendell Berry – Tegen de oorlog in Vietnam

De Amerikaanse schrijver, dichter, essayist, activist én boer (!) Wendell Berry wordt dit jaar 90 jaar. In Nederland is hij niet zo bekend, maar in Amerika geldt hij als een van 's lands grootste schrijvers. Daarom regelmatig dit jaar een gedicht van hem (door mij vertaald). Gevolgd door een korte kanttekening.

WENDELL BERRY

Tegen de oorlog in Vietnam

Geloof in de automatische rechtschapenheid
van wie dan ook in functie. Geloof
de ambtenaren die zonder twijfel menen
dat vrede verkregen wordt door oorlog, vrijheid
door onderdrukking. De waarheid beschermd door liegen
wordt een leugen. Geloof of sterf.

In naam van onszelf rijden we
aan de stuur van onze machines,
in naam van de Overvloed alles verslindend,
de uitlaatgas van onze vooruitgang valt
dodelijk op dorpen en velden
die we niet zien. We zijn klaargemaakt
voor miljoenen kleine doden.

Waar zijn de vreedzame, overvloedige woningen
waar we naar toe gingen, de naburige boerenbedrijven?
We zien de Amerikaanse vrijheid verdedigd
met leugens, en de leugens verdedigd
met bloed, de visie van Jefferson
gediend door de doodstrijd van kinderen,
vrouwen die wegkruipen in kuilen.

Dit gedicht is uit 1968 maar helaas nog steeds actueel. Verander Vietnam in Oekraïne, Israël of Gaza, en de meeste woorden zijn nog steeds raak.

Het is een bekende oneliner: ‘In oorlogen sneuvelt de waarheid als eerste.’ De eerste strofe van het gedicht van Berry zegt hetzelfde met andere woorden. De tweede strofe laat de vernietiging zien die oorlog … ‘met zich meebrengt’ wilde ik zeggen, maar het juiste woord luidt ‘die oorlog is’. Bij die strofe zie ik de beelden van weleer van Amerikaanse vliegtuigen die napalmbommen wierpen op dorpen en velden. Wie kent niet de foto van het ‘napalmmeisje’: Phan Thị Kim Phúc?

Wendell Berry is pacifist. Zijn ideaal is dat van de Amerikaanse president Jefferson (1743-1826): iedereen een eigen huis op een kleine boerderij waar ‘elk zijn naam in vrede draagt’ (Huub Oosterhuis). Maar dat ideaal werd op andermans grond vermorzeld door oorlogsgeweld. En het wordt nog steeds vermorzeld.