Poëzie sprokkelen (30): Denise Levertov – Agnus Dei

In de Stille Week een gedicht over Christus als het Lam van God. 'Kort' heet deze rubriek, maar het gedicht is wat langer. Maar het is de moeite waard. Het leert je je weer te verwonderen over dat rare beeld: Jezus als lammetje. Onder het gedicht een paar kanttekeningen van mij.

DENISE LEVERTOV

Agnus Dei (deel iv uit de cyclus ‘Mis voor de dag van St. Thomas Didymus’)

Aangezien lammeren
kinderschapen zijn, en schapen
bang en dwaas, en
de middelen van zelfbescherming missen,
woede noch klauwen hebben,
gif noch listigheid,
wat is dan
dit ‘Lam van God’?

Dit lieve schepsel, energiek
met de neus duwend tegen melktepels,
woldrager, blater,
springer in lucht van levensvreugde, verbaasd dat het
vier poten vindt om op te landen, het gras
alles wat het weet van de wereld?
Waarmee we zouden willen spelen,
dat wij met linten zouden leiden, maar niet
onze huizen in omdat
het de grond zou bevuilen met zijn uitwerpselen?

Welk schrikbeeld ligt verborgen
in uiterst vreemde woorden, O lam
van God dat wegneemt
de Zonden van de Wereld: een onschuld
riekend naar onwetendheid,
geboren in bloederige sneeuwstormen,
gelikt door geduldige
honden, intelligenter dan zijn hele kudde bij elkaar?

Is God,
die alle dingen omvat, dan
weerloos? Is Almacht
dan weggegooid, gereduceerd
tot een bolletje vochtig wol?

En wij,
bevreesd, verveeld, verlangend
slechts te slapen tot de ramp
heeft gewoed, gekletterd, geraasd en voorbij is gegaan zonder ons,
en dan willen
ontwaken in rust zonder herinnering aan doodsnood,
wij die in beschaamde heimelijke hoop
hadden verwacht om uit vuur te worden getrokken en een geluk
was gegeven dat we verdienden omdat we ons het zo voorstelden,

wordt er verondersteld dat wij
dit pervers zwakke dier moeten
beschermen, wiens neusstoten
veronderstelt dat er melk in ons gevonden kan worden?
Dat wij tegen onze ijzige harten
een rillende God moeten houden?
*
Het zij zo.
Kom, vod van riekende
sidderingen,
zwakke ster.
Laten we proberen
of iets menselijks je
toch kan beschermen,
vonk
van ver licht.

Het gedicht van de Amerikaanse dichteres Denise Levertov (1923-1997) is onderdeel van een groter gedicht, bedoeld voor de liturgie. Maar dit onderdeel springt er tussenuit. Wie regelmatig een kerk bezoekt en dan deelneemt aan het avondmaal/de eucharistie, komt het beeld van het Lam van God tegen. Het is om zo te zeggen een station dat de orde van de dienst elke keer passeert: je kent het al, je hebt het zo vaak gezien. Maar Levertov leert je weer opnieuw kijken. De alomvattende God als lammetje – het is zo vreemd en zo tegenstrijdig!

Levertov heeft zelf ook opnieuw leren kijken. Afkomstig uit een joods-christelijk gezin dreef ze weg van het geloof. Maar in haar latere leven werd ze – om zo te zeggen – herintreder. Met haar nieuwe blik leert zij ook ons opnieuw ons te verwonderen over deze opmerkelijke God die een rillend bolletje wol wordt.