Amanda Gorman: The Hill We Climb – vertaald door Zaïre Krieger

De vertaling van ‘The Hill We Climb’ zorgde al voor veel commotie. Maar welk standpunt je ook innam (vóór of tegen een vertaling door Marieke Lucas Rijneveld), de vertaling die Zaïre Krieger nu van het monumentale gedicht maakte, zal de meeste stemmen doen verstommen.

Het gedicht van Amanda Gorman maakte wereldwijd meteen indruk. Toen ze het voordroeg bij de inauguratie van president Biden, wist je: deze jonge vrouw met haar zorgvuldig geformuleerde en met overtuiging uitgesproken taal, ga je niet meer vergeten. ‘The Hill We Climb’ was meteen bij het uitspreken al een klassieker.

Ik geef het je te doen: een vertaling van een gedicht met een dergelijke impact te leveren. Maar Krieger is er glansrijk in geslaagd. Ik geef toe: toen ik in het begin ‘The loss we carry, a sea we must wade’ vertaald zag als ‘Het verlies dat we bevaren, golven nog opwachtend’ fronste ik mijn wenkbrauwen. Maar de rest van de vertaling deed mijn scepsis verdwijnen.

De bladzijde daarna maakte meteen alles goed. Hoe vertaal je:

We’ve braved the belly of the beast.
We’ve learned that quiet isn’t always peace,
And the norms and notions of what “just is”
Isn’t always justice.

Zo:

We trotseerden de buik van het beest.
We leerden dat rust niet altijd vrede is,
En de noties van wat normaal echt feit is
Niet altijd gerechtigheid is.

Let op hoe Krieger het rijm van de eerste twee Engelse regels, verschuift naar de laatste drie en tegelijk de strakke cadans in stand houdt.

Vertalen kan niet één op één letterlijk, zeker niet wanner het een gedicht betreft. Maar de vertaalster vindt creatieve oplossingen. Verrassend vond ik bijvoorbeeld dat Krieger het spelen van Gorman met het woord ‘arms’ (dat zowel armen als wapens kan betekenen) vertaalt met ‘handen’ en ‘handgemeen’.

En wat een schoonheid om ‘In every corner called our country’ weer te geven met ‘In elke hoek van ons herboren huis’! Let op de alliteratie. Zo weet Krieger de stijlmiddelen die Gorman gebruikt, over te nemen en om te zetten in een geheel dat ook nog eens de urgentie van de oorspronkelijke boodschap in tact laat, ja, soms zelfs nog versterkt. Een groter compliment kun je een vertaalster niet geven, toch?

Cadans, rijm en binnenrijm, alliteratie, de toegankelijkheid van de inhoud – Zaïre Krieger weet ermee te jongleren én volledig dienstbaar te blijven aan het oorspronkelijke gedicht. Ze heeft dan ook een prestatie van jewelste geleverd met haar vertaling. Dat zij zelf een spoken word artist is, zal hebben geholpen. Een goede keuze van uitgeverij Meulenhoff.