David Grossman: De prijs die we betalen

David Grossman is Israëls bekendste schrijver en een geducht criticus van het beleid van zijn land. In deze bundel is een aantal toespraken en artikelen van de afgelopen tijd gebundeld. Het boekje opent met zijn reactie kort na de dramatische inval van Hamas op zaterdag 7 oktober.

Uit dit openingsartikel is ook de titel van de bundel genomen. Want Grossman laat geen misverstand bestaan over de achtergrond van begin oktober:

Wat er nu gebeurt, illustreert de prijs die Israël betaalt voor het feit dat het zich jarenlang heeft laten verleiden door het corrupte leiderschap dat het van het ene fiasco in het volgende stortte.

Tegelijk is hij ook naar de andere kant duidelijk: niet Israël heeft de verschrikkingen van begin oktober geïnitieerd. Hamas heeft die veroorzaakt.

Maar Grossman spaart in deze toespraken en artikelen zijn eigen land niet. Die toespraken en artikelen zijn alle geschreven of gehouden tegen de achtergrond van de massale demonstraties tegen de regering Netanyahu die in het afgelopen jaar plaatsvonden. Hij geselt zijn regering omdat zij de democratie bedreigt (‘Een bezettingsregime kan nooit tegelijkertijd een democratie zijn.’), de kolonisatiepolitiek faciliteert (hij spreekt over ‘apartheid in de bezette gebieden’) en zorgt voor diepe verdeeldheid onder de bevolking.

Maar hij kritiseert ook de Israëlische bevolking waar deze ‘de toestand’, zoals de bezetting wordt genoemd, verdringt, goedpraat of negeert – wat soms zelfs het geval is bij vredesactivisten. Grossman is van mening dat Joden in Israël nooit geleerd hebben een meerderheid te zijn die de minderheid respecteert.

Hoewel hij geen gelovige is, beroept Grossman zich meerdere malen op de Bijbel, waar de rechten van de vreemdeling gewaarborgd worden. Maar tegelijk doet dit beroep ook krachteloos aan in een land waar meer dan een miljoen  ultraorthodoxe Joden het anders zien. En ook nog eens weigeren hun kinderen naar het leger te sturen, waar anderen wettelijk verplicht zijn drie jaar te dienen. En soms hun leven geven. Wat een verdeeldheid!

De stem van Israëls belangrijkste schrijver is helder en laat niets aan duidelijkheid over. Er heerst in zijn ogen ‘een klimaat waar fanatisme, fascisme en dictatoriale neigingen een voedingsbodem vinden’. Hij is voor een Joods tehuis waar minderheden gerespecteerd worden. En vooral: waar het lijden van Palestijnen – ook terwille van Israël zelf – serieus genomen wordt en rechtgedaan. Grossman geeft er uiting aan met een profetische toon. Maar hij lijkt – zoals dat bij profeten gaat – een roepende in de woestijn. Ik vrees dat stemmen als de zijne na begin oktober nog lang vermorzeld worden tussen de fanatieke uitersten.