Uitgeverij L.J. Veen bracht onlangs een aantal literaire klassiekers op de markt die in vertaling al lange tijd niet meer te krijgen waren. Daaronder het imposante werk van de Amerikaanse schrijver John Steinbeck over de trek in de jaren dertig van arme landarbeiders vanuit Oklahoma naar het welvarende Californië.
Het boek vertelt het verhaal van de familie Joad die net als talloos veel andere gezinnen het kurkdroge Oklahoma moet verlaten. De grond levert niets meer op en wordt door de bank verkocht aan een grote maatschappij. Met een wrakke vrachtauto rijdt de familie naar het westen: ouders, grootouders en kinderen.
Het boek beschrijft voor een groot deel de reis en de ontberingen die de familie daarbij moet trotseren. Ze bereikt tenslotte het beloofde land. Maar daar zijn de ‘Okies,’ zoals ze er neerbuigend genoemd worden, niet welkom. En er blijkt, ondanks veelbelovende berichten, geen of nauwelijks werk.
Ik las naast de Nederlandse vertaling ook het Engelse origineel. Mij viel op dat de oorspronkelijke zuidelijke tongval die Steinbeck in de dialogen gebruikt, niet wordt vertaald. Ook wel een moeilijke keus, want welk Nederlands dialect zou je dan moeten gebruiken? Maar zo gaat er wel iets verloren van het oorspronkelijke boek.
Maar dit is ook het enige minpuntje dat ik heb. De vertaling laat zich verder goed lezen. Een aanrader dus. Het is een aanwinst dat dit boek nu ook weer in het Nederlands verkrijgbaar is. Het slaat een thema aan dat nog steeds actueel is: dat van migranten die hun (economisch) heil elders moeten zoeken. Het is schrijnend om te lezen dat dezelfde vooroordelen die je vandaag nog steeds tegenkomt, ook toen al bestonden.
Joost Zwagerman is behalve een groot liefhebber ook een groot kenner van de Amerikaanse cultuur. Het wekt dan ook geen verbazing dat, toen Zwagerman vijftig werd en zijn uitgeverij hem ter gelegenheid daarvan de aanbieding deed een keuze uit zijn werk te mogen bundelen, de schrijver koos voor een selectie essays en artikelen die alle gaan over Amerika. ‘Omzwervingen in de Amerikaanse cultuur’ kregen ze als ondertitel mee.
In veel Pinksterkerken en evangelische gemeenten is het inmiddels een bekend woord: bevrijdingspastoraat. Maar ook in de mainstream-kerken groeit kennelijk de belangstelling voor deze vorm van pastorale hulpverlening. Dat is althans de conclusie die ik trek uit het verschijnen namens de Protestantse Kerk in Nederland van een handreiking met betrekking tot het bieden van bevrijdingspastoraat.